قضیه، شکل اول…شکل دوم با ماجرای تنبیه دانش‌آموزان شروع می‌شود، معلم از بچه‌های دو ردیف آخر کلاس می‌خواهد تا فرد خاطی را معرفی کنند و اگر نه، هر هفت نفر به مدت یک هفته تنبیه و از کلاس محروم می‌شوند. قضیه با دو شکل پیش می‌رود؛ شکل اول یک نفر فرد خاطی را لو می‌دهد، شکل دوم همه با هم تنبیه و محروم می‌شوند. «کیارستمی» هر دو شکل را برای برخی شخصیت‌های آن دوره نمایش می‌دهد و نظرشان را درباره‌ی هر دو شکل قضیه می‌پرسد.

«قضیه…» پیش از انقلاب ایران فیلمبرداری شده، در آن زمان کیارستمی فیلم را به کارشناسان آموزش نشان داد و از نظرات آن‌ها فیلم گرفت. پس از پایان فیلمبرداری، در بهمن ۱۳۵۷ انقلاب ایران رخ داد، کیارستمی با تغییراتی در ساختار، قضیه را به شکل اول و شکل دوم تغییر داد و شخصیت‌های دیگری را در مقابل دوربین نشاند. در این فیلم افراد مشهوری همچون «نورالدین‌ کیانوری»، «صادق خلخالی»، «صادق قطب‌زاده»، «ابراهیم یزدی»، «آرداک مانوکیان»، «علی موسوی‌گرمارودی»، «احترام برومند»، «نادر ابراهیمی»،‌ «مسعود کیمیایی» و … حضور دارند.